به گزارش مشرق به نقل از ایسنا، نسیبه نیک‌روش در مقاله‌ای به اهمیت مصرف نوشیدنی‌ها در ورزشکاران اشاره کرده و نوشته است: مطالعات نشان می‌دهد که اغلب ورزشکاران تنها مقدار کمی از مایعات از دست رفته در طول فعالیت خود را جایگزین می‌کنند. به همین دلیل بعضی از شرکت‌های مواد غذایی نوشدنی‌هایی تولید کردند که حاوی 6 درصد کربوهیدرات (14 گرم در 250 سی سی) می‌باشد و علاوه بر طعم مناسب به ورزشکار کمک می‌کند تا مواد از دست رفته بدن را جایگزین کند. ترکیب اب و کربوهیدرات‌ها، نوشیدنی ورزشی بهترین انتخاب ورزش برای بازسازی ذخایر در طول ورزش می‌باشد. اغلب نوشیدنی‌های ورزشی حاوی انواع قندهای سوکروز، گلوکز، فروکتوز و گالاکتوز است. تعداد کمی نیز حاوی مالتودکسترین هستند که یک کربوهیدرات پیچیده است که از واحدهای گلوکز ساخته شده است.
مطالعات نشان می‌دهد که نوشیدنی‌های حاوی چند نوع گلوکز نسبت به آن‌هایی که تنها از یک نوع قند تشکیل شده‌اند، اثر بهتری در افزایش عملکرد ورزشی دارند. نوشیدنی‌ها همچنین حاوی الکترولیت‌ها هم هستند. تحقیقات نشان می‌دهد نوشیدنی‌ها با غلظت کربوهیدرات بالاتر از این مقدار (6 درصد) به نسبت دیرتر جذب می‌شوند و در ابتدای دستگاه گوارش می‌ماند. همچنین نمک‌هایی نظیر سدمی، پتاسیم و کلر در عرق از دست می‌روند. نوشیدنی ورزشی کمک می‌کند که این املاح جایگزین شوند و باعث تحریک حس تشنگی می‌شود و در نتیجه باعث می‌شود ورزشکار مایعات بیشتری بنوشد.
مطالعات علمی در رشته‌های ورزشی مختلف مانند فوتبال، بسکتبال و دوچرخه‌سواری نشان می‌دهد ورزشکارانی که مایعات کافی می‌نوشند عملکرد بهتری دارند. ورزشکاران اغلب به دنبال پیدا کردن ترکیباتی هستند که باعث بهبود عملکرد ورزشی شود.
* انواع نوشیدنی‌های موجود در بازار
* نوشیدنی‌های پودری: این نوشیدنی‌ها به صورت پودر بوده که باید در مقداری از آب حل شده و مصرف شود. ورزشکاران باید دقت داشته باشند که آب مورد استفاده در تهیه این نوشیدنی‌ها آب سالم باشد. از نظر علمی بهترین نوشیدنی‌ها نوشیدنی‌های ایزوتونیک هستند.
* نوشیدنی‌های آماده: در داخل قوطی یا بطری و به صورت صنعتی تهیه شده است و این نوع نوشیدنی‌ها نیز انواع مختلفی دارند گروهی ایزوتونیک بوده و دسته‌ای نیز معمولی هستند.
* نوشیدنی‌های دست ساز یا خانگی: برای تهیه این نوشیدنی‌های در منزل می‌توان از ترکیب آب، نمک، شکر و نوعی از طعم‌دهنده استفاده کرد. روش ساخت نمونه‌ای از یک نوشیدنی دست‌ساز در جدول شماره 2 آمده است.
* نوشابه‌های انرژی‌زا
نوشابه‌های انرژی‌زا نوشیدنی‌هایی هستند که به عنوان افزایش دهنده‌ی انرژی تبلیغ می‌شوند و حاوی ترکیباتی چون متیل گزانتین، ویتامین B و ترکیبات گیاهی هستند. دیگر ترکیبات آن شکامل گوارانا، تورین، انواع جینسینگ، کارنیتین و کراتین است. بعضی از آنها مقدار زیادی شکر دارند. شایع‌ترین ترکیب آن کافئین است که مقدار آن در حدود 3 برابر مقدار کافئین موجود در کولا هست. در حال حاضر مصرف کننده اصلی نوشابه‌های انرژی‌زا جوانان هستند و از این بین تقریبا 65 درصد مصرف کنندگان بین سنین 13 تا 35 هستند.
* مضرات نوشابه‌های انرژی زا
با توجه به میزان بالای کافئین و ترکیبات دیگر این نوع نوشابه‌ها اثرات فیزیولوژیکی و ذهنی مختلفی درخصوص مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا گزارش شده است. البته این عوارض اغلب در نتیجه مصرف 2 یا 3 یا بیشتر ایجاد می‌شود نه یک عدد نوشابه در روز. بیشترین اثر تحریکی را کافئین ایجاد می‌کند و مواد محرک دیگر نظیر جینسیگ و گوارنا هم این اثرات را تشدید خواهد کرد. کافئین موجود در نوشابه‌های انرژی‌زا 70 تا 200 میلی‌گرم در هر 30 ثانیه نوشابه گزارش شده است. مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا علاوه بر اینکه تا حدودی اعتیاد در فرد به وجود می‌آورد می‌تواند عوارضی مثل موارد زیر داشته باشد.
* سکته‌های قلبی و مغزی در افرادی که سابقه بیماری قلبی دارند
* بی‌نظمی ضربان قلب
* بدخوابی
* اضطراب، دلشوره، کج‌خلقی، گرفتگی عضلات
* مشکلات گوارشی
** مسمومیت آب
مصرف بیش از حد آب منجر به ایجاد حالتی در بدن می‌شود که به اصطلاح مسمومیت با آب تعریف می‌شود. مسمومیت آب در حالت عادی اتفاق نمی‌افتد مگر در گروه‌های خاصی مانند ورزشکاران (بخصوص ورزشکاران رشته‌های دو ماراتن) که تحت تاثیر فعالیت‌های ورزشی شدید مجبور به نوشیدن بیش از حد آب هستند بسیار شایع است. در ورزشکاران تعریق بیش از حد منجر به از دست دادن آب و الکترولیت‌ها شده و فرد ورزشکار برای رفع تشنگی جبران تعریق مقدار زیادی آب مصرف می‌نماید. بدون اینکه املاح و الکترولیت‌های از دست رفته را جبران کند و این مسئله باعث کاهش حجم سدیم خون می‌شود. مصرف آب اضافه که درست مصرف نشده باشد به مثابه سم برای بدن بوده و می‌تواند منجر به ایجاد علائمی چون: افزایش فشار داخل جمجمه، سردرد، تغییرات شخصیتی و تغییرات رفتاری، اختلال حواس، تحریک پذیری و خواب آلودگی ضعف عضلانی، کشش یا کرامپ شکمی، تهوع و استفراغ و در موارد بسیار شدید تشنج، کما و نهایتا منجر به مرگ می‌شود.
* پیشگیری از ایجاد مسمومیت
برای پیشگیری از ایجاد مسمومیت، ورزشکار باید از برنامه مصرف مایعات قبل، حین و بعد از ورزش که در بالا آمده است تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه پیروی نماید. توصیه می‌شود ورزشکاران از نوشیدنی‌های ورزشی حاوی سدیم و یا مواد غذایی پر سدیم استفاده کنند.
* درمان مسمومیت آب
در مسمومیت‌های خفیف که تقریبا بدون علائم می‌باشند تنها محدود کردن مصرف مایعات کافی است ولی در مسمومیت‌های شدید اغلب استفاده از داروهای موثر توصیه می‌شود که لازم است ورزشکاران در این زمینه از پزشک مشاور خود کمک بگیرند.
توجه به الگوهای صحیح تغذیه در بین ورزشکاران کمتر به چشم می‌خورد، البته اصول غذایی (جامدات) باز هم در ورزشکاران رعایت می‌شود، اما شاید بی‌توجهی به مصرف مایعات و بی اطلاعی از اهمیت، نحوه و میزان مصرف صدمات جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد.
